ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္တကြ အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား လုပ္ၾကံခံရမႈအေပၚ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာ၏ သံုးသပ္ခ်က္

ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္တကြ အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား လုပ္ၾကံခံရမႈအေပၚ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာ၏ သံုးသပ္ခ်က္

(BBC 1997 July 19th Program)

ေမးခြန္းအမွတ္(၁)

ေမး။   ။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကုိ အစစ္အမွန္ သတ္သူဟာ ဘယ္သူလဲလုိ႔ ခင္ဗ်ား ထင္ျမင္ပါသလဲ။

ေျဖ။    ။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကုိ အစစ္အမွန္ သတ္သူဟာ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သူတုိ႔ရဲ႕

လုပ္ႀကံမႈႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။

ေမးခြန္းအမွတ္ (၂)

ေမး။    ။ သင္ … ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိ ေျပာသလဲ။

ေျဖ။     ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိရင္ …… သူ အသတ္ခံရတာမွာ အေၾကာင္းရင္း (၃)ခု ရွိတယ္လုိ႔ က်ေနာ္

ထင္ျမင္ပါတယ္။

(က) ပထမေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ တုိင္းျပည္တျပည္လုံးကုိ စည္းလုံးညီညြတ္ေအာင္လုပ္နုိင္သူ

ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တယ္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတုိ႔ဟာ ျမန္မာျပည္ တျပည္လုံး စည္းလုံး ညီညြတ္သြားမွာကုိ

ေၾကာက္ၾကတယ္။

ဒါဟာ အဓိက အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ပါတယ္။

(ခ) ဒုတိယကေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီနဲ႔ ျပန္ၿပီး စည္းလုံးညီညြတ္

သြားႏိုင္တယ္။ သူတုိ႔ဟာ ဒီအခ်က္ကုိ ပူပန္ စိုးရိမ္ေနတယ္။

(ဂ) တတိယကေတာ့ သူတုိ႔ဟာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကုိ ဖယ္ရွားနုိင္လုိက္ရင္ ဗမာျပည္ကုိ လြယ္ကူစြာ

ကုိင္တြယ္သြားနုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ယူဆၾကလုိ႔ ဘဲ။ ဒီအေျဖအတြက္ေတာ့ အေထာက္အထား

အခ်က္အလက္မ်ား ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားေပးရန္လုိတဲ့အတြက္ ေအာက္ပါအတုိင္း အခ်က္တခ်ဳိ႕ကုိ

တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

၁။     ပထမ အေထာက္အထား 

ဦးေစာဟာ လက္နက္ကုိင္ ရာဇဝတ္မႈႀကီးတခုအတြက္ လႈပ္ရွားေနတာေတြကုိ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက

ၾကိဳတင္သိရွိေနတယ္။ ဒီလႈပ္ရွားမႈဟာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ကုိ ဦးတည္တယ္ဆုိတာလည္း ၎တုိ႔

နားလည္နုိင္တယ္။ ဒီကိစၥ က်ေနာ္မွတ္မိတာ (၂)ခ်က္ေလာက္ရွိတယ္။

 ပထမအစုိးရပုလိပ္အဖြဲ႕က ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ၾကံမႈအေရးအခင္း မျဖစ္ခင္ကတည္းက ဦးေစာရဲ႕အိမ္ကုိ

အိမ္နီးခ်င္းျခံတျခံအတြင္းက သစ္ပင္၊ ပန္းပင္ေတြၾကားက အၿမဲေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔ အလွည့္က် တာဝန္ခ်ၿပီး

ေစာင့္ၾကည့္ရတဲ့အထဲမွာ က်ေနာ့္ေဆြမ်ဳိးနီးစပ္ေတာ္သူ ပုလိပ္ကေလးေမာင္ေမာင္ (ေနာင္ စစ္တပ္တြင္

ကူးေျပာင္းလာသူ)ဆုိတာက ကၽြန္ေတာ့္ကုိေျပာျပဖူးတာရွိပါတယ္။ ဦးေစာအိမ္ႏွင့္ ၿခံအတြင္း လႈပ္ရွား

ေနပုံေတြကုိ အခင္းမျဖစ္မီ တပတ္ေလာက္က သူ ေစာင့္ၾကည့္တာဝန္က်စဥ္ သစ္ပင္ေတြၾကားက

သူတုိ႔ အလွည့္က်ၾကည့္ၿပီး အထက္ကုိ အစီရင္ခံရဖူးေၾကာင္း၊ ဒီလုိေစာင့္ၾကည့္တာ

သူ႔အရင္ကတည္းက ေစာင့္ၾကည့္ေနတာျဖစ္လုိ႔ တပတ္မက ကတည္းက ေစာင့္ၾကည့္ေနပုံရတယ္လုိ႔

ဆုိပါတယ္။

ဒုတိယ က်ေနာ္မွတ္မိတာက ၁၉၆ဝေက်ာ္နဲ႔ (၇ဝ)ေက်ာ္ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ က်ဆုံးတဲ့

အာဇာနည္ေန႔မွာ ျမန္မာသတင္းစာ တေစာင္တည္း ၊ ထုိေန႔အတြက္ ေဆာင္းပါးတေစာင္

ပါလာတယ္။ ဦးေစာ ေနထုိင္တဲ့ ေအဒီလမ္းနဲ႔ဆုိင္တဲ့ မရမ္းကုန္းပုလိပ္ဌာနမွ ထုိစဥ္က ထုိပုလိပ္ဌာနမွ

ဌာနအုပ္ ထင္တယ္။ ထုိေဆာင္းပါးေရးစဥ္က ပင္စင္စား ပုလိပ္အရာရွိၾကီး တစ္ဦးျဖစ္လာၿပီး သူေရးတဲ့

ေဆာင္းပါးမွာ ဖြင့္ခ်ထားတယ္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ အေရးအခင္းမျဖစ္မီ ဦးေစာအိမ္၊ ျခံအတြင္း လႈပ္ရွားျဖစ္ပ်က္

ေနမႈေတြကုိ သူတုိ႔ ပုလိပ္ဌာနက ေထာက္လွမ္းသိရွိၿပီး အထက္သို႔ အစီရင္ခံစာေတြကုိ ေရးေနတာ

အေတာ္ၾကာတယ္။ သူတုိ႔ လႈပ္ရွားသြားလာေနတာေတြ ေတြ႔ၿပီး တခုခု ရာဇဝတ္မႈႀကီး လုပ္ေတာ့မယ္

ဆုိတာ သိနုိင္ေသာ္လည္း ဘာေၾကာင့္ အေရးယူဖမ္းဆီးမႈေတြလုပ္ရန္ အမိန္႔မေပးသလဲ၊ နားမလည္တဲ့

သေဘာ ေရးထားပါတယ္။ ဒီကိစၥမွာ ဦးေစာလႈပ္ရွားမႈေတြက ရာဇဝတ္မႈႀကီးတခုခု လုပ္ေတာ့မယ္ဆုိတာ

ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ေတာ္ေတာ္ေစာေစာႀကီးကတည္းက သိေနၿပီ။ ၎ဟာလည္း ဘာကုိ ရည္ရြယ္တယ္

ဆုိတာလည္း သိနားလည္နုိင္ပါလ်က္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ႀကိဳတင္အေရးယူမႈ ဘာမွ မလုပ္ၾကျခင္းဟာ

ထင္ရွားပါတယ္။

၂။     ဒုတိယ အေထာက္အထား

(က) ထုိအေရးအခင္းကာလထုတ္ သတင္းစာ ၊ စာနယ္ဇင္းႏွင့္ စာအုပ္မ်ားအရ သိရွိခ်က္မ်ား

ျဖစ္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ကပၸတိန္ ဗီဗီယန္းႏွင့္ ဘရင္းဂန္း(၂ဝဝ) လက္နက္မႈႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။

သူဟာ စစ္ဘက္က ပုလိပ္ဘက္ မၾကာခင္ကမွ ေျပာင္းလာသူျဖစ္ပါတယ္။ ပုလိပ္လက္နက္

ပစၥည္းေထာက္ပံ့ေရးဌာန ရာဇဝတ္ဝန္ကေလး ျဖစ္တယ္။ ဗီဗီယန္းက ဦးေစာကုိ ဘရင္းဂန္း (၂ဝဝ)

ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ၂၄.၆.၄၇ ေန႔မွာ ဦးေစာရဲ႕ လူရင္း ေဖာ္ေကာင္ ဘညြန္႔ႏွင့္အဖြဲ႕က ပုလိပ္ေယာင္

ေဆာင္ၿပီး ဗုိလ္တေထာင္ အမွတ္-၂၂၆ (BOD) အေျခစုိက္ လက္နက္တုိက္မွ ဗီဗီယန္းႏွင့္

ဦးေစာတုိ႔ အစီအစဥ္အရ လာေရာက္ ထုတ္ယူသြားတယ္။ ထုိစဥ္က ထုတ္ယူသြားတဲ့ လက္နက္မ်ားမွ

ဘရင္းဂန္းေသနတ္ (၂ဝဝ)၊ ယင္းေျပာင္းပုိ (၂ဝဝ)ႏွင့္ ယင္းမဂၢဇင္းက်ည္ကပ္ (၈ဝဝ)တုိ႔ကုိ

အလြယ္တကူ ထုတ္ယူသြားၾကတယ္။

(ခ) ဒုတိယအႀကိမ္ ဗီဗီယန္းမွ ဦးေစာအား ခဲယမ္းက်ည္ဆန္မ်ား ေနာက္ထပ္ထုပ္ေပးျပန္ရာ

အရင္အတုိင္း ဦးေစာရဲ႕လူရင္း ေဖာ္ေကာင္ ဘညြန္႔နဲ႕ အဖြဲ႕က ၁ဝ.၇.၄၇ ေန႔က (၁၆)မုိင္ရွိ မဂၤလာဒုံ

အေျခစုိက္ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္တပ္မွ သြားထုတ္ယူခဲ့တယ္။ ထုတ္ယူသြားတဲ့ပစၥည္းမ်ားမွာ ပြိဳင့္(၃ဝ၃)

႐ုိင္ဖယ္ႏွင့္ ဘရင္းေသနတ္က်ည္ဆန္ (၁ဝဝဝဝဝ)၊ စတင္းက်ည္ဆန္ (၂၅၆ဝဝဝ) (စစ္တပ္ထုတ္

တပ္မေတာ္ သမုိင္းတတိယတြဲ - စာမ်က္ႏွာ (၁၄၉)တြင္ ၎က်ည္ဆန္ (၂၅၆ဝဝဝ)လုိ႔ သာဆုိ။

ထုိဂဏန္း ပုိမွန္နုိင္) လက္ပစ္ဗုံး(၂ဝဝ)တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိစာရင္းတြင္ စတင္းဂန္းမည္မွ်ဟု

မပါေပမယ့္ အေရးအခင္းၿပီးစ (၂၁.၇.၄၇)ေန႔တြင္ ဦးေစာအိမ္အနီးရွိ ေရကန္ထဲတြင္ သတင္းအရ

ရွာေဖြရာတြင္ ေရကန္အတြင္း ေရေအာက္ ေလလုံ ေသတၱာေတြအတြင္း ထည့္ထားေသာ ဘရင္းဂန္း

(၁၇ဝ)ႏွင့္ စတင္းဂန္း (၁ဝဝ)တုိ႔ကိုေတြ႕ရွိရမိသည္ဟု ထုိကာလ စာနယ္ဇင္းတုိ႔က ေဖာ္ျပထားတယ္။

(ဂ) ဒီဘရင္းဂန္း (၂ဝဝ)ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ားကိစၥမွာ လုပ္ႀကံမႈႀကီးမွာ ၿဗိတိသွ် အစိုးရ ပါဝင္ေၾကာင္း

ၾကီးမားေသာ အေထာက္အထားႀကီးျဖစ္တယ္။ ဒါေလာက္ မ်ားျပားေသာ (အစိုးရေျခလ်င္တပ္ရင္း

ေျခာက္ရင္းခန္႔စာျဖစ္ၿပီး၊ ထုိကာလ ဗမာ့တပ္မေတာ္ တပ္ရင္းမ်ားရဲ႕ တဝက္စာျဖစ္တယ္။)

လက္နက္မ်ား ကုိ ဦးေစာ ဝယ္ယူတာလည္း မဟုတ္၊ ဗီဗီယန္းက ထုတ္ေပးတာျဖစ္တယ္။

ဒီေလာက္မ်ားတဲ့ လက္နက္ခဲယမ္းမ်ားကို အထက္အာဏာပုိင္တု႔ိရဲ႕ သေဘာထားမပါဘဲ ထုတ္ေပးတာ

မျဖစ္နုိင္။ ဗီဗီယန္းအတြက္ ကုိယ္က်ဳိးေငြေၾကးရတာလည္း မဟုတ္ေပ။ အလြန္ထင္ရွားတဲ့

အခ်က္ႀကီး ျဖစ္တယ္။

(ဃ) ဒီလက္နက္မ်ားကို ထုတ္ေပးတာဟာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ကို လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ေရး

တြန္းအားေပးတာ သာမက ယင္းေနာက္တြင္ ႀကီးမားေသာ ႀကံစည္မႈႀကီးတခုလည္း ရွိေနေသးသည္ကုိ

က်ေနာ္တုိ႔ ျမင္နုိင္ေပသည္။ ဤမွ် မ်ားျပားေသာ လက္နက္ခဲယမ္းမ်ားေၾကာင့္ ဦးေစာက ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ကုိ

လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္႐ုံမွ်မက ေနာက္ထပ္ဆက္ၿပီး ျမန္မာျပည္တြင္ သူ အာဏာရေရးအတြက္ ၊ ပုန္ကန္

ထႂကြမႈႀကီး ျဖစ္သြားနုိင္ရန္အတြက္ပါ  ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ေပးသည္ဟုလည္း ေကာင္းစြာ ထင္ရွား

သိရွိနုိင္သည္။ သို႔ျဖင့္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ျမန္မာနုိင္ငံကုိ ျပည္တြင္းစစ္ႀကီးျဖင့္ ၿပဳိကြဲ အားနည္း

သြားေစရန္ ႀကံစည္ အားထုတ္ခဲ့ေၾကာင္း ခန္႔မွန္းသိရွိနုိင္ေပသည္။

၃။     တတိယအေထာက္အထား

(က) ဦးေစာသည္ လုပ္ၾကံမႈႀကီးအတြက္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ကစၿပီး လက္နက္ခဲယမ္းမ်ား စုေဆာင္းေနရာ

ကုကၠိဳင္းအမွတ္ (၁) ဘီအီးအမ္အီးတပ္မွ တပ္မွဴး အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ေမဂ်ာစီအိပ္ခ်္ရန္းႏွင့္ ရင္းႏွီးၾကၿပီး

၎ထံမွ ဆပ္မရွင္းဂန္း တစ္လက္ ၊ အေမရိကန္ ကာဘုိင္ (၃)လက္ ၊ စတင္းေသနတ္ (၁)လက္၊

ေတာ္မီ ေသနတ္ (၂)လက္ ၊ လူဂါပစၥတုိေသနတ္(၁)လက္ ၊ ေျခာက္လုံးျပဴးေသနတ္ (၂)လက္ႏွင့္

ယမ္းေတာင့္မ်ားကုိ ရယူခဲ့သည္။

(ခ) ထုိ႔ျပင္ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ဗုိလ္မွဴးလန္းစ္ဒိန္း ထံမွလည္း စပရင္းဖီး႐ုိင္ဖယ္ ေသနတ္ (၁)လက္၊

ေတာ္မီေသနတ္ (၂)လက္၊ ကာဘုိင္ေသနတ္ (၁)လက္ႏွင့္ ယမ္းေတာင့္မ်ားကို ရရွိခဲ့သည္။

ယင္းလက္နက္မ်ားမွ အခ်ဳိ႕ကို ေငြေပး ဝယ္ယူရရွိပုံရသည္။

(ဂ) ထုိ႔ျပင္ သတင္းစာမ်ားအရ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ကုိပစ္သတ္ေသာက်ည္ဆံမွာ (ဒန္ဒန္)ေခၚ အလြန္ျပင္းထန္ၿပီး

အဆိပ္ပါေသာ က်ည္ဆံဟု ဆုိၾကသည္။ မုိင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး ဒဏ္ရာမျပင္းဘဲ ေသဆုံးရသည္ဟု

ဆုိၾကသည္။

(ဃ) ၎လက္နက္မ်ားမွာ လုပ္ၾကံမႈႀကီးအတြက္ အဂၤလိပ္ဗုိလ္မွဴး ႏွစ္ဦးထံမွ ဦးေစာ အခုိင္အမာ

ႀကိဳတင္ရရွိတာ ျဖစ္သည္။ အထက္ပါ ဒုတိယႏွင့္ တတိယ အေထာက္အထားႀကီး ႏွစ္ခုသည္

လုပ္ၾကံမႈတြင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ပါဝင္ေၾကာင္း အလြန္ထင္ရွားေသာ အေထာက္အထားမ်ားျဖစ္သည္။

၄။     ေနာက္အေထာက္အထား အခ်ဳိ႕ကေတာ့

ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ၾကံခံရမႈမွာ စုံစမ္းစစ္ေဆးရာတြင္ ပါဝင္တဲ့ ထုိစဥ္က ပုလိပ္မင္းႀကီး ျဖစ္တဲ့

ကြယ္လြန္သူ ဦးထြန္းလွေအာင္ရဲ႕ သား ဦးခင္ေအာင္ က ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ေလာက္က ေရးတဲ့

“ေအာင္ဆန္းကုိ ဘယ္သူ သတ္သလဲ” စာအုပ္မွ လုိရင္းကုိ ဘီဘီစီက ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ အသံလႊင့္ခ်က္

တခ်ဳိ႕ကို က်ေနာ္ရရွိခဲ့ရာ အဓိက အထဲမွာပါဝင္တဲ့ အေထာက္အထား တခ်ဳိ႕ကုိ ဆက္လက္ တင္ျပ

သြားပါမယ္။

၅။     စတုတၳ အေထာက္အထားက

(က) ဦးခင္ေအာင္ စာအုပ္ေဖာ္ျပခ်က္အရ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ႀကံခံရၿပီး တပတ္ေလာက္တြင္ ဇူလုိင္၊

၂၅ ရက္ေန႔ေလာက္မွာဘဲ ၿဗိတိသွ်အစိုးရဟာ ဒီလုပ္ၾကံမႈႀကီးမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတယ္ဆုိတဲ့

ေကာလာဟလ သတင္းေတြ ျပန္႔ႏွံ႔ေနခဲ့တာေၾကာင့္ ဦးႏု အစိုးရဟာ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ရဲ႕ ဆႏၵနဲ႔လည္း

ကုိက္ညီေအာင္ ေအာက္ပါ ေၾကညာခ်က္တခု ထုတ္ျပန္ဖုိ႔ စီစဥ္တယ္။ ၎မွာ “ ဒီလုပ္ႀကံမႈႀကီးမွာ

အဂၤလိပ္ကိုလုိနီ အစိုးရတုိ႔ မပါဝင္ေၾကာင္း ၊ အဂၤလိပ္အစိုးရႏွင့္အတူ တရားခံအစစ္ကုိ ရဖုိ႔အတြက္

ႀကိဳးစား ရွာေဖြလ်က္ရွိေၾကာင္း ” ဆုိတဲ့ တရားဝင္ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ဖုိ႔ပင္ စီစဥ္ထားတဲ့အထိ

ျဖစ္တယ္။

(ခ) ဒါေပမယ့္ (၂၈.၇.၄၇)ေန႔ထုတ္ ရန္ကုန္လမ္းညႊန္ သတင္းစာႀကီးတြင္ပါ သတင္းတပုဒ္ေၾကာင့္

အေျခအေန ပုိဆုိးဝါးလာခဲ့တယ္။ ယင္းသတင္းေဖာ္ျပခ်က္ကေတာ့ “ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း တုိ႔အဖြဲ႕

၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ၊ ဇန္နဝါရီလ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိဖုိ႔အတြက္ အဂၤလန္ေရာက္ခဲ့စဥ္က

ဦးေစာ ႏွင့္ သခင္ဗစိန္တုိ႔က လက္မွတ္ထုိးဖုိ႔ ျငင္းပယ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဦးေစာဟာ ဖဆပလ အဖြဲ႔ႀကီး

ျပိဳကြဲရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖင့္ အဂၤလန္မွာ ေနရစ္ခဲ့ေၾကာင္း။ ထုိ႔အျပင္ လူျဖဴမ်ားရဲ႕ အကူအညီနဲ႔

ဦးေစာ ေငြ (၅)သိန္း လက္ခံရရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ အဂၤလန္မွ အရင္းရွင္အခ်ဳိ႕က ဦးေစာအား

ေငြအေျမာက္အျမား ေပးခဲ့ေၾကာင္း စသျဖင့္ ေရးသားထားသည္။ ဒီသတင္းေၾကာင့္ ဦးႏုအစိုးရက

အထက္ပါ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ေရး အစီအစဥ္ကုိ မျပဳလုပ္ဘဲ ႐ုပ္သိမ္းလုိက္ရတယ္။

(ဂ) ဒီကိစၥမွာ ၿဗိတိသွ် အစိုးရနဲ႔ ပဋိ္ပကၡ မျဖစ္လုိတဲ့အျပင္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔အေပၚ ေကာလာဟာလ

ျဖစ္မႈေတြကုိ ကာကြယ္ေပးလုိတဲ့ ဦးႏု အစုိးရပင္ ထုိကာလက ၿဗိတိသွ်တုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့

အထက္ပါလုိ သတင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႔ေၾကာင့္ ကာကြယ္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မ်ဳိးေတာင္ မထုတ္ရဲေအာင္

ျဖစ္ခဲ့သည္မွာလည္း ထင္ရွားတဲ့အခ်က္တခု ျဖစ္ပါတယ္။

၆။     ပဥၥမ အေထာက္အထား

ဒီမွာ အခ်က္(၂)ခ်က္ ပါဝင္ေနတယ္။

(က) ပထမက ဦးေစာဟာ လက္စားေခ်ေရး သက္သက္သာ ရည္ရြယ္ပါက ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း

တဦးသာ သတ္ျဖတ္ဖုိ႔ ျဖစ္နိုိင္တယ္။ အခုမူ ဗုိလ္ခ်ဳပ္သာမက အစိုးရတစ္ဖြဲ႔လုံးႏွင့္ ဦးႏုကုိပါ

လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္တာျဖစ္တယ္။ (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ပါ ဝန္ႀကီးခုနစ္ဦးႏွင့္ အတြင္းဝန္ (၁)ဦး၊ သက္ေတာ္ေစာင့္

(၁)ဦး တုိ႔ က်ဆုံးရၿပီး က်န္ဝန္ႀကီးအခ်ဳိ႕ က်ယ္ဆံမထိလုိ႔ လြတ္ေျမာက္ရတယ္)ဒါေၾကာင့္ ဒါဟာ

လက္စားေခ်ေရး သက္သက္ မဟုတ္နုိင္။ ဒါၿပီးရင္ အစိုးရအသစ္ ရာထူးအတြက္ပါ ရည္ရြယ္တာ

ထင္ရွားပါတယ္။

(ခ) ဒီလုပ္ၾကံမႈႀကီး ၿပီးရင္ ဘုရင္ခံက ဦးေစာကုိ အစိုးရအသစ္ဖြဲ႔ဖုိ႔ ဖိတ္ေခၚလိမ့္မယ္လုိ႔ ဦးေစာက

ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိေနတယ္။ ဦးေစာကို ဖမ္းရာမွာ သူ႔အိမ္မွာ “ဦးေစာ-ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္” ဟု လုပ္ထားတဲ့

တံဆိပ္တုံး ကုိပင္ ေတြ႕ရေၾကာင္း ဦးခင္ေအာင္ စာအုပ္အရ သိရတယ္။ ထုိကိစၥသတင္းစာမ်ားႏွင့္

အသံလႊင့္ခ်က္မ်ား မွာလည္း ေဖာ္ျပၾကသည္။ ဒါျဖင့္ ဒီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိေအာင္ ဘယ္သူေတြက

လမ္းခင္းေပးထားသလဲ။ ဒါဟာ ဦးေစာက လုပ္ၾကံဖုိ႔ လႈံ႔ေဆာ္တုိက္တြန္းေပးတဲ့ အခ်က္ႀကီး

မဟုတ္လား ။ ဒါဟာ လုပ္ႀကံမႈႀကီးျဖစ္ေအာင္ ေျမွာက္ပင့္လႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ မက္လုံးႀကီး မဟုတ္လား။

အထက္ပါ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ဒီလုပ္ႀကံမႈႀကီးမွာ ၿဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႔ ပါဝင္နုိင္ပုံကုိ သိရွိနုိ္င္တယ္။

၇။     ဆဌမ အေထာက္အထား

ဦးခင္ေအာင္ စာအုပ္အရ အခ်က္ႏွစ္ခုကို ေတြ႔ရျပန္တယ္။

(က) ပထမက ဦးေစာရဲ႕ ေရွ႕ေနျဖစ္သူ အဂၤလန္မွ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ေရွ႕ေန “ဖရက္ဒရစ္ဟင္နရီ” ဟာ

အဂၤလန္ရွိ သူ႔အခန္းတြင္

႐ုတ္တရက္ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ခံရတယ္။

(ခ) ေနာက္ ဒုတိယက ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ၾကံမႈႀကီးကို အလြတ္စုံေထာက္ေနသူ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး

“အက္ဖ္ကုိလင္” ဟာလည္း သူ႔စာရြက္စာတမ္းမ်ား ေပ်ာက္ဆုံးေနၿပီး သူလည္း ႐ုတ္တရက္ ေသဆုံး

သြားတယ္။ ထုိႏွစ္ဦး ေသဆုံးေၾကာင္း ယခင္က က်ေနာ္တို႔မသိရ။ ဦးခင္ေအာင္စာအုပ္အရသာ

သိရတယ္။ ယင္းကိစၥမ်ားစြာ စဥ္းစားစရာေတြျဖစ္ခဲ့တယ္။ အမႈႀကီးရဲ႕ အရင္းခံအျဖစ္အပ်က္တခ်ဳိ႕ကုိ

သူတုိ႔ သိေနတာ ေနာင္ေပါက္ၾကားလာမွာစုိးလုိ႔ ယခုလုိ အဆုံးစီရင္လုိက္ပုံရတယ္။

ဤကိစၥလည္း လုပ္ၾကံမႈႀကီးတြင္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႔ပါဝင္ေနပုံကုိ မ်ားစြာသံသယျဖစ္ဖြယ္ ျဖစ္တယ္။

၈။     သတၱမ အေထာက္အထား

ဦးခင္ေအာင္စာအုပ္အရ သိရသည္မွာ ဦးေစာ ေသဒဏ္စီရင္ခ်က္ခံရၿပီး ေနာက္ ႀကိဳးမိန္႔ေပး

ခံရသူမ်ား၏ အက်ဥ္းေထာင္အခန္းအတြင္း ေနရစဥ္ သူလြတ္ေျမာက္ထြက္ေျပးေရးအတြက္ ၿဗိတိသွ်

အရာရွိမ်ားထံ အကူအညီေတာင္းခံမႈျဖစ္တယ္။ ဦးေစာဟာ ထုိစဥ္ကာလတြင္ ေထာင္မင္းႀကီး

ဦးစံတင္ကုိ သူ လြတ္ေျမာက္မႈအတြင္ ေငြအေျမာက္အျမား ေပးမယ္လုိ႔ ခ်ဥ္းကပ္ခဲ့တယ္။ ဦးစံတင္က

ဦးထြန္းလွေအာင္နဲ႔ တုိင္ပင္ၿပီး စီမံခ်က္တခုလုပ္ကာ ေငြေပးရန္ လုပ္ေပးမယ္ေျပာရာ ထုိမွစၿပီး

ဦးေစာ ေငြရွာပုံေတာ္ေၾကာင့္ ဦးေစာႏွင့္ ဆက္စပ္သူ အဂၤလိပ္မ်ားအေၾကာင္း အံ့ၾသဖြယ္ ေတြ႔ရေတာ့

သည္ဟု ဆုိထားသည္။ ၎ ေငြေတာင္းစာမ်ားတြင္ နာမည္ဝွက္မ်ားႏွင့္ စကားလုံးေတြပါ

ေရးထားတယ္။

(က) ပထမဆုံး ဦးေစာ ေငြေတာင္းသူကေတာ့ ကပၸတိန္ ဗီဗီယန္း ျဖစ္တယ္။ (အထက္ေဖာ္ျပပါ

ဦးေစာကုိ ဘရင္းဂန္း (၂ဝဝ) ႏွင့္ ခဲယမ္းမ်ား ထုတ္ေပးသူ ျဖစ္တယ္) ဦးေစာဟာ ၎ဗီဗီယန္း

သူ႔ကုိ ဘရင္းဂန္းမ်ား ထုတ္ေပးမႈႏွင့္ ေထာင္ထဲေရာေနမွန္း မသိေပ။ ၎ဗီဗီယမ္းက ဦးေစာထံ

ျပန္ေပးစာတြင္ “ငါတုိ႔ အားလုံး စီစဥ္ေပးနုိင္တယ္ မင္းဘာလုိ႔ လူရွည္ႀကီး မဆက္သြယ္သလဲ” ဟု

ေရးခဲ့၊ ဆုိထားသည္။

(ခ) ဦးေစာ ဒုတိယအေရးတႀကီးထား ဆက္သြယ္သူကေတာ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ၿဗိတိသွ်ေကာင္ဆယ္က

“မစၥတာ ဂၽြန္စတီးဝပ္ဘင္ကလင္” ထံ ေငြေတာင္းခံစာ ေရးၿပီး ဆက္သြယ္တာျဖစ္တယ္။ (၎ဟာ

ၿဗိတိသွ်သံတမန္ျဖစ္လုိ႔ နုိင္ငံေရးအရ ပုိအေရးႀကီးသူျဖစ္)ဘင္ကလင္က ထုိစာကို ဖတ္လုိက္ရေတာ့

သိပ္ေခ်ာက္ခ်ားၿပီး စာကုိဖ်က္ဆီး၊ စာလာပုိ႔သူ ပုလိပ္အရာရွိကုိ ေမာင္းထုတ္လုိက္တယ္။

ေနာက္ ဦးေစာက ၎ဘင္ကလင္ထံ ၾသဂုတ္လ ၂၂-၂၃ ရက္ေန႔နဲ႔ စာေတြပုိ႔တယ္။

ေငြေတာင္းတာမက ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့ စာမ်ဳိးပါ ေရးခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ သို႔ရာတြင္ ဘင္ကလင္က

ဒီစာေတြ မရေတာ့ဘူး။ အေၾကာင္းက ဦးေစာ ရဲ႕ပထမစာ ရၿပီးကတည္းက သူ ဗမာျပည္မွ

ထြက္ခြာဖုိ႔ ျပင္ဆင္ၿပီး ေနအိမ္ကေန ကမ္းနားလမ္းဟုိတယ္ကုိ ေျပာင္းေနခဲ့တယ္။ သူထြက္ဖုိ႔ 

စီစဥ္ေနတုန္း သူ႔ကုိ ဖမ္းဖုိ႔  ဦးထြန္းလွေအာင္က ထုိစဥ္ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းထံ

အေၾကာင္းၾကားခဲ့ ၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းက ဘုရင္ခံထံ တင္ျပ၊ ဘုရင္ခံက သက္ေသ အေထာက္အထား

ေတြ ထပ္မံ ေတာင္းဆုိဟု ဆုိထားသည္။ ေနာက္တေန႔ ဦးထြန္းလွေအာင္က သူမထြက္ခြာမီ

႐ုတ္တရက္ ထပ္သြားၿပီး ဦးေစာရဲ႕ ေနာက္ဆုံးစာကုိ ျပသည္။ ဘင္ကလင္က ထိတ္လန္႔

ေၾကာက္ရံြ႕သြားၿပီး သူ႔ကို ဖမ္းလုိ႔မရေၾကာင္း၊ သူ႔အေနျဖင့္ သံတမန္ေရးရာ အကာအကြယ္မ်ား

ရွိထားေၾကာင္း ေျပာတယ္။ ဒီအေပၚ ဦးခင္ေအာင္ ေရးသားထားတာက “အမွန္ေတာ့ မစၥတာ

ဘင္ကလင္အေနနဲ႔ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ႀကံမႈမွာ ၎ဘယ္လုိ ပတ္သက္သလဲ ဆုိတာ အေသအခ်ာ

သိလုိ႔ဘဲ ျဖစ္တယ္” လုိ႔ ဆုိထားသည္။ ဦးထြန္းလွေအာင္က သူ႔ကို ျမန္မာနုိင္ငံမွ အၿပီးအပုိင္

ထြက္သြားရန္ ေျပာခဲ့ဟု ဆုိသည္။ ထုိေန႔  ၄.၉.၄၇ ေန႔က စၿပီး ၎ ဘယ္ေရာက္သည္ အစ

မေပၚေတာ့ဟု ဆုိသည္။

(ဂ) ဗီဗီယန္းသည္ ဘရင္းဂန္း  (၂ဝဝ) ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ားစြာ ဦးေစာကို ထုတ္ေပးခဲ့သူ ျဖစ္၍

ဒီလုပ္ႀကံမႈႏွင့္ ပတ္သက္မႈတြင္ အေရးပါဆုံးသူျဖစ္သည္။ ေနာက္ ဘင္ကလင္မွာလည္း

ျဗိတိသွ်သံတမန္ျဖစ္၍ အေရးပါသူ ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္မွဴးရန္း ဖမ္းမိၿပီး စစ္ေဆးေသာအခါလည္း

၎၏ ေျဖာင့္ခ်က္အရ ဦးေစာႏွင့္ ၿဗိတိသွ်ေကာင္ဆယ္မွ ဘင္ကလင္တုိ႔၏ ဆက္သြယ္မႈဟာ

သာမန္ထက္ ပိုဆက္သြယ္မႈရွိေၾကာင္း ဆုိထားသည္။ ၿဗိတိသွ်အစိုးရမွ ထုိအေရးပါသူ (၂)ဦးထံသို႔

ဦးေစာ အေရးႀကဳံေတာ့ ေငြေတြအတင္းေတာင္းယူပုံေတြ ကုိ ေထာက္႐ႈ၍ ထုိလုပ္ႀကံမႈတြင္

ၿဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႔ ပါဝင္နုိင္ပုံကုိ သိျမင္ယူဆနုိင္ေပသည္။

၉။     ေနာက္ဆုံး အဌမ အေထာက္အထားကေတာ့ …

ဦးခင္ေအာင္ စာအုပ္အရ အထက္ပါ ဗီဗီယန္း၏ ေနာက္ဆုံးအျဖစ္အပ်က္ ျဖစ္သည္။

ေဖာ္ျပထားပုံအရ ၎ဗီဗီယန္းသည္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ၊ ေမလ အင္းစိန္တုိက္ပြဲမွ ကရင္မ်ား

ဆုတ္သြားရာတြင္ အင္းစိန္ေထာင္မွ လုိက္ပါသြားၿပီး ၁၉၅ဝ ခုႏွစ္အထိ ေကာ့ကရိတ္ၿမိဳ႕အနီး

ေစာဘဦးႀကီးႏွင့္ ရွိေနခဲ့တယ္။ ျမန္မာအာဏာပုိ္င္ေတြက သူ႔ကုိ သတ္လုိက္ၿပီဆုိၾကေပမယ့္

သူ (ဗီဗီယန္း)ဟာ ၁၉၅ဝ ခုႏွစ္ အလယ္ပုိ္င္း ေလာက္မွာ ထုိင္းနုိင္ငံမွ တစ္ဆင့္ အဂၤလန္နုိင္ငံသုိ႔ 

ျပန္သြားၿပီး ၁၉၈ဝ ခုႏွစ္ေလာက္က်မွ ကြယ္လြန္သြားတယ္ဟုဆုိထားသည္။ အမႈႀကီးအတြက္

အေရးႀကီးပုဂၢဳိလ္ လြတ္ေျမာက္သြားပုံ ျဖစ္သည္။ ဤတြင္လည္း ၿဗိတိသွ် အစိုးရတုိ႔ ပါဝင္နုိင္ပုံကုိ

ထင္ဟပ္နုိင္သည္။

၁ဝ။    အထက္ေဖာ္ျပပါ အေထာက္အထားမ်ားေၾကာင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တုိ႔ လုပ္ႀကံမႈႀကီးတြင္

ၿဗိတိသွ်အစိုးရတုိ႔ ပါဝင္ေၾကာင္း က်ေနာ္ေကာင္းစြာ ထင္ျမင္ယူဆပါသည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ

အေထာက္ အထားမ်ားအနက္ နံပါတ္ (၂)ကပၸတိန္ ဗီဗီယန္းက ဦးေစာအား ဘရင္းဂန္း (၂ဝဝ)နွင့္

က်ည္ဆန္မ်ား ထုတ္ေပးမႈဟာ ၿဗိတိသွ်အစုိးရ ပါဝင္နုိင္ေၾကာင္း အထင္ရွားဆုံးအခ်က္ႀကီးျဖစ္တယ္။

ဒုတိယ ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ နံပါတ္(၃)အရ လုပ္ႀကံေရးအတြက္ လက္နက္မ်ား၊

က်ည္ဆန္မ်ားေရာင္းတဲ့ ဗုိလ္မွဴးရန္းႏွင့္ လန္႔စဒိန္းတုိ႔အမႈ ျဖစ္တယ္။ ဗီဗီယန္း၏ ဘရင္းဂန္း

(၂ဝဝ)ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ား ဦးေစာအား ထုတ္ေပးမႈဟာ လုပ္ႀကံမႈႀကီးျဖစ္ရန္ တြန္းေဆာ္ေပးလုိက္

႐ုံမွ်မက ေနာက္ပိုင္း ဦးေစာ အာဏာရေရး၊ ပုန္ကန္ထႂကြေရး အတြက္ပါ ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္သျဖင့္

ထုိစဥ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ ဖဆပတ တပ္ေပါင္းစုႀကီးေအာက္တြင္စည္းလုံးညီညြတ္လာေနေသာ

ျမန္မာျပည္ႀကီးကိုလည္း ျပည္တြင္းစစ္ျဖင့္ ၿဖိဳခြဲအားနည္းပစ္ရန္ လုပ္ႀကံမႈႀကီးတခုလည္း ျဖစ္သည္။

ယင္းမွ ဆက္၍ ေတြးေခၚနုိင္သည္မွာ ဦးေစာ လုပ္မသြားနုိင္သည့္ေနာက္ပုိင္း ျဖစ္လာေသာ

ဗမာျပည္တြင္းစစ္မ်ား ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ရာတြင္လည္း ၿဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႔ တနည္းတဖုံ

ပါဝင္ၾကမည္ကို ေမွ်ာ္မွန္း သိျမင္နုိင္ေပသည္။

၁၁။    အထက္ပါ အေၾကာင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား လုပ္ၾကံ

သတ္ျဖတ္မႈတြင္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရတုိ႔ ပါဝင္သည္ကုိ က်ေနာ္ ထင္ျမင္ယုံၾကည္႐ုံမက ယခု ႏွစ္(၄ဝ)

ေက်ာ္ၾကာ ဗမာျပည္ ျပည္တြင္းစစ္ႀကီး ျဖစ္လာေအာင္ ဖန္တီးၾကရာတြင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရတုိ႔

တနည္းတဖုံ ပါဝင္နုိ္င္ေၾကာင္းကုိလည္း က်ေနာ္ ထင္ျမင္ယူဆပါသည္။

(ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေက်ာ္ေဇာ၏ "တရားခံအစစ္ဘယ္သူလဲ" စာအုပ္တြင္ ပါရွိသည့္

"၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ အာဇာနည္ေန ့ အႏွစ္ ၅၀ ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္ BBC ႏွင့္ ေတြ ့ဆံုေမးျမန္းမႈ" မွ

ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)